Jacek Sawaszkiewicz

Jedno ze wspomnień

Jak pisałem bajkę

Zadra

Wujaszek

Noc

Seans

Wiosna

Reinkarnacja

Efekt zebrania dojrzałych mężczyzn

Robot absolutnie doskonały

Akord

Znowu wrzucił samochód

Lody

Przytaknięcie

Szczeniak

Siedem minut

Koniec sezonu

Przetwórnia

Incydent w trakcie kongresu

List

Przyjaciel

Telefon

Skarb

Odpowiedź

Ogród botaniczny

Lot Trzmiela

Szkodniki

Dziura

Astralny gwałciciel

Kiedy poszedłem do biblioteki pedagogicznej w Stargardzie Szczecińskim i spytałem, czy mogę dostać jakieś materiały o Jacku Sawaszkiewiczu, panie bibliotekarki były niezwykle zdziwione i spytały mnie, kim jest ten człowiek.

Urodził się 10 września 1947r. w Szczecinie, gdzie spędził młode lata, ukończył szkołę średnią i zdał maturę. W 1979r. przeniósł się do Stargardu Szczecińskiego i tu powstały jego największe powieści i wiele innych utworów. Pisał już będąc w szkole średniej, ale zadebiutował w 1975r. opowiadaniem satyrycznym pt. „Sanatorium”, debiut książkowy to tom opowiadań „Czekając” wydany w 1978r. W latach 1979-88 wydał 9 powieści i 10 zbiorów opowiadań. Najbardziej znanym jego dziełem jest cykl „Kronika Akaszy” Początkowa jego twórczość to typowe opowiadania sensacyjne, w późniejszych utworach podąża w kierunku groteski, humoreski i fantastyki naukowej, w której odnosi największe sukcesy. Jak do tej pory, w powojennym Stargardzie, nikt w dziedzinie twórczości pisarskiej nie osiągnął więcej niż Jacek Sawaszkiewicz. Można więc go uznać za największego stargardzkiego pisarza.

- Jacka poznałam w 1970r. na imieninach kogoś z jego rodziny. Nasza znajomość przerodziła się w miłość i w 1973r. wzięliśmy ślub. Opowiadał mi o swoim pisaniu, czytałam jego utwory. Dużo pisał i wysyłał do wydawnictw, ale te odsyłały z powrotem, czasem z adnotacją, aby zajął się czymś innym, bo pisanie to nie jego profesja. On nie poddawał się, bo wiedział (sam nawet mówił), że pisanie jest jego powołaniem, że jest to coś, co chce w życiu robić, że w końcu to co pisze, jest po prostu dobre. Wreszcie znajdzie się ktoś, kto go doceni. Odmowami się nie zniechęcał, wręcz go one zachęcały do większego wysiłku. Kiedy w 1978r. została wydana jego pierwsza książka, był bardzo szczęśliwy i dumny. Zachęciła go ona do pracy i wtedy co roku pisze i wydaje jedną powieść i wiele opowiadań. Następuje 10-letni okres największej w jego życiu płodności literackiej. Jego nazwisko zaczyna być znane w Polsce, zaczyna być znane i za granicą - mówi Bożena Sawaszkiewicz, żona Jacka.

Każdy pisarz tworzy w innych warunkach. Tadeusz Dołęga- Mostowicz tworząc „Profesora Wilczura” i Znachora” zasiadł do pisania o 8 rano, a wcześniej wypijał dwa kieliszki wódki. Dla Sawaszkiewicza twórcza był noc, podczas której przenosił się w świat fantastyki.

- Wstawał około godziny 15. Minęła już pora na śniadanie, więc zjadał obiad, następnie było u niego trochę życia rodzinnego, trochę towarzyskiego i wreszcie nadchodziła noc. Wtedy zamykał się w pokoju i pisał, najczęściej do rana. Miał bardzo ładny charakter pisma. Najczęściej pisał ołówkiem, później robił poprawki, używając gumki. Jego rękopisy były bardzo estetyczne, czytelne, bez podkreśleń, dobrze się je czytało. Życie w naszym domu było podporządkowane jego pisaniu. Nie lubił raczej rozmawiać o tym , co aktualnie ma na swoim warsztacie. Kiedy już kończył książkę czy opowiadanie, ja byłam pierwszą osobą, która czytała. Raczej nie czekał na ocenę, bo wiedział, że to jest dobrze napisane, był trochę zarozumiały, jak to twórcy. Bardzo dużo czytał, szczególnie fantastykę zachodnią, bo wtedy u nas był właściwie tyko Lem, którego znał wszystkie książki. Myślę, że pomysły rodziły się z tych książek. Był okres, że i ja zaraziłam się od niego czytaniem fantastyki i wprost pochłaniałam góry książek.

Jak miał już pomysł na książkę, szedł do biblioteki, wertował potrzebną literaturę, robił notatki, później wybierał się do jakiejś grupy zawodowej np. strażaków, kolejarzy, stoczniowców..., z którymi rozmawiał. Stamtąd czerpał dialogi i dodatkowe wiadomości potrzebne do książki. Nazwiska spisywał najczęściej z czołówek zagranicznych filmów i przeczytanych książek, stąd najczęściej w jego utworach są obce nazwiska i imiona. Nie lubił by mu podpowiadano, sam wiedział jak ma być, nigdy mnie się nie radził, bym mu coś doradziła - mówi dalej pani Bożena.

- Stargard mu służył, było tutaj bardzo spokojnie w porównaniu ze Szczecinem, gdzie pod oknami ciągle dudniły samochody i tramwaje. Jacek lubił spokój i ciszę, mógł wtedy się skupić. Żył w swoim świecie, był skryty, zamknięty w sobie, trudno się z nim rozmawiało, trudno nawiązywał znajomości i z nim tez trudno było nawiązać znajomość. Dlatego też nie mieliśmy żadnych znajomych, bo uważał, że takie rozmawianie ze znajomymi to tylko strata czasu. Miał kontakt z rodziną i to mu wystarczało. Oczywiście miał i znajomych z tzw. świata kultury, ale to była jakby płaszczyzna zawodowa. Brał udział w różnych imprezach kulturalnych, zapraszano go do szkół, ale nie przepadał za tego typu spotkaniami, wolał swoją samotność. Nie lubił nigdzie wyjeżdżać, nie potrzebował zmiany środowiska, otoczenia. Lubił gotować, potrafił przyrządzać wykwintne dania, pięknie je ozdabiać i podawać - opowiada pani Bożena.

...następuje w naszym kraju wiele zmian w każdej dziedzinie. Ludzie są spragnieni rzeczy, więc niemal się na nie rzucają, kultura odstawiana jest na dalszy tor. Każdy zaczyna walczyć o klienta, pisarze również. Na rynku wydawniczym powstaje konkurencja (pojęcie do tej pory obce naszej rzeczywistości), potrzeby czytelnicze też się zmieniają. Rusza nowa „lokomotywa” cywilizacyjna, ludzie w tym pędzie szukają często literatury lekkiej, łatwej i przyjemnej, sięgają po książki typu Harlequin. Rynek zalewają setki tytułów kolorowych czasopism, które też zabierają amatorów kupowania książek. Sprzedaż książek w Polsce gwałtownie spada. Książka zaczyna być towarem „luksusowym”. Nie każdy pisarz potrafi walczyć o klienta, walczyć z wydawnictwem by, mu wypłaciło honorarium, walczyć o swój byt.

- W tym okresie Jacek nie mógł znaleźć swojego miejsca w nowej rzeczywistości. Niektóre wydawnictwa zaczęły upadać, inne wstrzymały drukowanie jego książek. Byli pisarze, którzy jeździli ze swoimi książkami po bibliotekach, księgarniach, szkołach i tam je sprzedawali. On czegoś takiego sobie nie wyobrażał. Zaczął wtedy pisać krótkie utwory do czasopism. Męczyło go to, bo nie była to już literatura, ale trzeba było za coś w końcu żyć. Wysyłał opowiadania i artykuły do gazet, później trudno mu było otrzymać wynagrodzenie. Nastąpił trudny okres w jego życiu - dodaje zamyślona pani Bożena.

Ten trudny okres u Sawaszkiewicza nasila ucieczkę od trudności dnia codziennego do topienia smutków w „pocieszycielce strapionych”. Do tego dochodzą zmiany w życiu osobistym - rozwód z żoną Bożeną. Wiąże się następnie z kobietą dużo od siebie młodszą i zamieszkują razem na Oś. Pyrzyckim. Kobieta ta nie spełnia jego oczekiwań, on jej także, związek się rozpada. Jacek wyjeżdża do Szczecina do swoich rodziców, gdzie 11 czerwca 1999r nagle umiera.